İBRANİCE’DE “İL” KÖKÜ VE TÜREVLERİ (Deutsch-Türkçe)

DIE WURZEL “IL” UND IHRE ABLEITUNGEN IM HEBRÄISCHEN
Neue Wege Der Koranforschung
Markus Groß
S. 596-599


Im Hebräischen und Aramäischen des Alten Testamentes tauchen mehrere verschiedene Namenformen auf, die mit der semitischen Wurzel ‘-L in Verbindung stehen: ‘ĒL, ĒLOH und der dazugehörige Plural ‘ĒLAHĪM. Diese werden im Folgenden im Einzelnen besprochen, wobei jeweils die wichtigsten Informationen aus dem Wörterbuch von Gesenius am Anfang stehen:

1-‘ēl
Die Wurzel hat verschiedene Bedeutung, was auf mehrere gleichlautende Wörter hinweist:
1—Mächtiger (< ‘ayil)
2—Baum (< ‘ayil)
3—Wandpfeiler (<’ayil)
4—Stärke, Gewalt
5—Gott Plural ‘ēlīm

Etymologisch könnte das Wört zu ‘wl – “vorne” ‘lh – “einen Fluch aussprechen” gehören. Die Form steht häufig zusammen mit näheren Bestimmungen, die zum Teil auf bestimmte Orte wie Sichem oder Jerusalem bezogen sind z.B.:

–EL, der Gott Israels: ‘ēl (e)lohē yiśra’ēl (Gen 33: 18-20)
–EL, der Sehende: “Du Gott siehst mich” (Gen 16:13)
–EL, der Höchste: “dem höchsten Gott” (Gen 14: 18-20)
–EL, der Ewige: “des ewigen Gottes” (Gen 21:33)
–EL, der Allmächtige: der “allmächtige Gott” oft auch im Hiobsbuch belegt.
–EL Berith: “des Hauses des Gottes Berith” (Jdc 9:46) (Sichem)
–EL Bethel: Stätte El-Beth-El” (Gen 31: 14; 35,7)

Die Formen mit “EL” sind weitaus seltener als die Form ‘elohim, sie ist jedoch sehr häufig als Bestandteil von Namen, die auch bis heute noch häufige Vornamen sind, z.B.

Daniel: hebräisch/aramäisch – dāni’ēl (Dan 1,6) der Name ist auch im Ugaritischen in der Form dnil / dānī-‘il/ belegt sowie in der amoritischen Form “Da-ni-AN” und im Babylonischen “Dânilu”; zum Vergleich die Form in der arabischen Bibel – dāni’ālu

Gabriel: -gabri’ēl (Mann Gottes; einer der drei Enzengel= (Dan 8, 16) (d.h. im hebräische Teil), Luk 1, 19); arabisch: -Ğibra’īlu

2—(e)lo(a) h
<’lh (?) entspricht lautgesetzlich dem arabischenen ‘ilah und dem aramäischen ‘elāh (ā) l ‘alāh (ā).
1-Gott (als Artbegriff)
2-Gott als Eigennamen des wahren Gottes (rund 40 mal im Hubch Hiob) Plural ‘lohīm als numerischer Plural “Götter”, Gottesbilder, mit singularer Bedeutung: Gott als Artbegriff; mag altertümliche Anredeform statt ‘ēl gewesen sein. Relativ häufig im Buche Hiob (über 40 mal) gegenüber dem Plural ‘lohīm (über 2500 Mal)

Die Form kann negiert werden und bedeutet dann “Un-Gott”, ähnlich wie das schon erwähnte akkadische lā ilu – “feindlicher Gott”: lo (e)lo (a)h, “… nicht ihrem Gott” (Kontext: … sie haben einem Ungott / Nicht-Gott geopfert) (Deut 32;17)

3—‘lohim, Plural von (e)lo (a)H (s.o.)
Die Form kann Verschiedene bedeuten:
–Götzenfiguren: (e)lohim ḵeseṗ wēlohē zāhāḇ, “silberne und goldene Götter (Ex 20:23)
–der eine Gott: mit dem bestimmten Artikel – hā-(e)lohim – griechisch “Gott” (Deut 4,35)
–Götter (die eigenen ehemaligen): wayo’mer (Singular!) (e)lohim na (a)śe(h) (plural!) ‘āḏām b (e)ṣalmēnu, Und Gott sprach Laßt uns Menschen machen, ein Bild, das uns gleich sei (Gen 1:26); deutsche Übersetzung Luther 1912)
–Dämonen, Götter (der anderen Völker),
yizb(e)ḥū  la-ššedīm lōḥ  “lohīm
Sie opferten den Dämonen, (die) Nicht-Gott (sind), Göttern, …
“Sie haben den Teufeln geopfert und nicht ihrem Gott, den Göttern, … (Deut 32, 17) In einem Fall wird diese Bezeichnung für Gott auch in einer Art Wortspiel gebraucht:
we YHWH šamajim ‘śā: kī
und Jahwe Himmel schuf denn
kɔl (e)lohē ha-‘ammim  (e)lilim
alle Götter der Völker (sind Schwächlinge
Luther 1912: “Denn alle Götter der Völker sind Götzen; (aber der HERR hat den Himmel gemacht)” (Ps 96:5)
(e)lilim bedeutete ursprünglich eventuell wirklich “Götter”, später aber nur noch “Nichtigkeit”.

Die Verwendung von Elohim mit dem im Anschluss zu besprechenden YHWH/ Jahwe findet man z.B. in ‘ani YHWH (e)lohēḵem, “ich (bin) Jahwe euer Gott” Luther 1912; “ich bin der HERR, euer Gott” (Lev 18:3)

***************
İBRANİCE’DE “İL” KÖKÜ VE TÜREVLERİ

Eski Ahit’in İbranice ve Aramice’sinde Sami ‘-L köküyle bağlantılı birkaç farklı isim biçimi görülür: ‘ĒL, ĒLOH ve buna karşılık gelen çoğul ‘ĒLAHĪM. Bunlar aşağıda ayrıntılı olarak ele alınmakta ve her bir vakanın başında Gesenius’un sözlüğünden alınan en önemli bilgiler yer almaktadır:

 

1-‘ēl

Kökün farklı anlamları vardır ve aynı anlama gelen birkaç kelimeye işaret eder:

1-kudretli (< ‘ayil)

2-Ağaç (< ‘ayil)

3-Duvar sütunu (< ‘ayil)

4-Güç, kuvvet

5-Tanrı çoğul ‘ēlīm

Etimolojik olarak bu kelime ‘wl – “önde” ‘lh – “lanet okumak” kelimelerine ait olabilir. Bu form genellikle, bazıları Şekem veya Kudüs gibi belirli yerlere atıfta bulunan daha yakın belirlemelerle birlikte bulunur:

–EL, İsrail’in Tanrısı: ‘ēl (e)lohē yiśra’ēl (Yaratılış 33: 18-20).

–EL, görme: “Sen Tanrı’sın beni görüyorsun” (Yar.16:13).

–EL, En Yüce: “En Yüce Tanrı’ya” (Yaratılış 14:18-20)

–EL, Ebedi: “Ebedi Tanrı’nın” (Yar 21:33)

–EL, Her Şeye Gücü Yeten: Eyüp Kitabı’nda da sık sık kaydedilen “Her Şeye Gücü Yeten Tanrı”.

–EL Berith: “Tanrı Berith’in evinden” (Jdc 9:46) (Şekem).

–EL Beytel: “El-Beth-El’in yeri” (Yar.31:14; 35:7).

“EL “li formlar ‘elohim formundan çok daha nadirdir, ancak günümüzde hala yaygın olarak verilen isimlerin bir bileşeni olarak çok yaygındır, örn.

Daniel: İbranice/Aramice – dāni’ēl (Dan 1:6) bu isim Ugaritçe’de dnil / dānī-‘il/ şeklinde ve Amoritçe “Da-ni-AN” ve Babilce “Dânilu” şeklinde de geçer; karşılaştırma için Arapça İncil’deki şekli – dāni’ālu

Cebrail: -gabri’ēl (Tanrı adamı; üç melekten biri= (Dan 8, 16) (yani İbranice kısmında), Luk 1, 19); Arapça: -Ğibra’īlu

 

2-(e)lo(a) h

<‘lh (?) fonetik olarak Arapça ‘ilah ve Aramice ‘elāh (ā) l ‘alāh (ā) sözcüklerine karşılık gelir.

1-Tanrı (bir tür terimi olarak)

2-Gerçek Tanrı’nın özel adı olarak Tanrı (Eyüp Kitabı’nda yaklaşık 40 kez) Sayısal çoğul “tanrılar” olarak çoğul ‘lohīm, tekil anlamı olan Tanrı imgeleri: Tür terimi olarak Tanrı; ‘ēl yerine eski bir hitap şekli olabilir. Çoğul ‘lohīm’in (2500’den fazla) aksine Eyüp Kitabı’nda nispeten sıktır (40’tan fazla).

Bu biçim olumsuzlanabilir ve daha önce bahsedilen Akadca lā ilu – “düşman tanrı” gibi “tanrı olmayan” anlamına gelir: lo (e)lo (a)h, “…. tanrılarına değil” (bağlam: … tanrı olmayana / tanrı olmayana kurban ettiler) (Yasanın Tekrarı 32;17).

3-‘lohim, (e)lo (a)H’ın çoğulu (yukarıya bakınız).

Bu form çeşitli anlamlara gelebilir:

–tanrısal figürler: (e)lohim ḵeseṗ wēlohē zāhāḇ, “gümüş ve altın tanrılar (Çık.20:23).

–Tek Tanrı: hā-(e)lohim – Yunanca “Tanrı” (Yasa’nın Tekrarı 4:35) kesin artikeliyle.

–Tanrılar (kendi öncülleri): wayo’mer (tekil!) (e)lohim na (a)śe(h) (çoğul!) ‘āḏām b (e)ṣalmēnu, Ve Tanrı dedi ki, insanı yaratalım, bize benzeyecek bir suret (Yaratılış 1:26); Almanca çeviri Luther 1912).

–Şeytanlar, (diğer ulusların) tanrıları,

yizb(e)ḥū la-ššedīm lōḥ “lohīm

Tanrı olmayan şeytanlara, tanrılara, …. kurban kestiler.

“Tanrılarına, ilahlarına değil, şeytanlara kurban kestiler… (Yasa’nın Tekrarı 32:17) Bir durumda Tanrı için kullanılan bu adlandırma bir tür kelime oyununda da kullanılır:

biz YHWH šamajim ‘śā: kī

ve Yahova gökleri yarattı

kɔl (e)lohē ha-‘ammim (e)lilim.

ulusların bütün tanrıları (zayıftır).

Luther 1912: “Çünkü ulusların bütün tanrıları puttur; (ama gökleri RAB yarattı)” (Mez.96:5).

(e)lilim başlangıçta muhtemelen gerçekten “tanrılar” anlamına geliyordu, ancak daha sonra sadece “hiçlik” anlamına geldi.

Elohim’in daha sonra ele alınacak olan YHWH/Yahweh ile birlikte kullanımı örneğin ‘ani YHWH (e)lohēḵem, “Ben senin Tanrın Yahweh’im” Luther 1912; “Ben senin Tanrın RAB’im” (Lev.18:3).

 

 

 

Bir cevap yazın