Alevilikte İçevlilik ve Dışevlilik Kurallarındaki Değişim TABU-1–Hasan HARMANCI

Alevilikte İçevlilik ve Dışevlilik Kurallarındaki Değişim
Tabu-1
Hasan Harmancı

Bir dönemin katı içevlilik sistemi Alevi toplumunun ayakta kalması ve kendini koruması için kuraldı.
Bu evlilik kuralı aynı zamanda kastlar arasında statü farklılığı yaratıyordu. İnanç hizmetini yürüyen Pirlerin taliplerle evlenmesi statü farklılığı ve soy saflığı nedeniyle yasaktı.
Alevilikte etnik saflık gibi bir amaç taşınmamakla birlikte bu kural Alevi olmayan herkese gibi kastlar arasında da uygulanırdı.

Yabancılara kaçan kadınlar toplum dışı ediliyordu. Bu kural yabancı ile evlenen erkeğe uygulanan bir kural değildir. Buradaki ayrımcılığın kökeninde kadının yaptığı dışevlilikle başka topluluk içinde yaşayacağı ve soya yabancılık, kirlenme katılacağı varsayımına dayanıyordu.

Kadının bu kural ihlali Alevi toplumuna dahil olma hakkından feragat etmek anlamına gelmekteydi. Kadına dışevlilikten ayrılma durumunda dahi geri dönme hakkı tanınmıyordu.

Bu tür yabancı tanımına uygunsuz evlilik özellikle Müslümanlarla gerçekleştiğinde daha büyük sorun oluşturuyordu. Müslümanlarla evlilik kirlenme sayılıyordu.

Aleviliğin inançsal yönlerinin yabancılara anlatılmasının önüne geçmek ve dinsel baskıların azaltılmasını sağlamak sorunu bu yönlü evlilik gerekçesinin nedeni olarak görülüyordu.

Seküleşleşmeyle birlikte bu kurallarda yumuşama baş gösterdi.
Çokeşliliğin hala kabul görmediği Alevi toplumunda pir-talip evliliği ve tüm toplum kesimlerinde karşılıklı ayrılma ya da boşanma da artık çok yadırganıp sorgulanmıyor ve doğal karşılanıyor.

Bazı bölgelerde ya da ocaklarda Pir ya da Talibin yabancı ile evliliği ara ara sorunlar yaratabiliyor ve düşkünlük yasası işletiliyor. Ayrıca boşanmalarda ikrar alma ve hizmet yürütme durumlarında da az da olsa tartışmaya neden oluyor.

Alevi toplumunun idealize ettiği toplumsal yapıdaki değişim kentleşme, yabancılarla bir arada yaşamak, toplumsal uyumluluğun yürütülme kurallarının büyük ölçüde gevşemesi ve yumuşamasından kaynaklanıyor.

Topluluk kurallarının yürütülmesi için yabancılarla kirvelik ilişkisinin geliştirilmesi de önemseniyordu. Kirve aileleri ile yedi kuşak boyunca evliliğin yasaklanması koruyucu bir kalkan görevi görüyordu.

Toplumsal saflığı koruma, kastlar arası ilişki ve evlilik kuralları bir toplumsal aygıt olarak işliyordu.

Bu yapıların sessizce değişmesi Alevi toplumunun kirlenme anlayışının değişmesi ve sosyal yapının tutucu yanlarının yeni yaşam biçimine pragmatik uyumuyla sonuçlandı.

Öte yandan toplumu kontrol edebilecek mekanizmalarda kayıplar, evrensel hukuk ve insan haklarındaki değişim, üst kastların iktidarsızlığı ve bu kast kararlarına güvensizlik de bu uzaklaşmada önemli rol oynamaktadır.

#Alevi#alevi#Kızılbaş#kızılbaş#Asimilasyon#Bektaşilik#AABF#BDAJ#AKM#Alevi Kültür Merkezi#Alevilerin Sesi#Hacı Bektaş Veli#Pir Sultan Abdal#Kaygusuz Abdal#Yunus Emre#Alevi Enstitüsü#Dede#Kadın#kadın mücadelesi#Hasan Harmancı#Alevilere saldırı#Bağnazlık#