Kendi Noksanlığımıza-Eksikliğimize Tanı Koymak–Esat Korkmaz

Alevilikte, kadın-erkek eşitliği konusunda noksanlığımız-eksikliğimiz var mı? sorusunu yanıtlamaya çalışalım: Yol ritüelleri ölçü alındığında, kadının dişiliği-erkeğin kişiliği ortadan kalkar, herkes candır-insandır-eşittir diyoruz. Yani canın cinsiyetsiz olduğunu belirtmek istiyoruz. Gerçekten can cinsiyetsiz mi? İnsan cinsiyetsiz mi?

İşte sorun burada düğümleniyor sevgili canlar: Binlerce yıl geçmişe tarihlenen ataerkillik, yaşamın her anına o denli yerleşti ki can da insan da birer gizil erkek olup çıktı.

Öyleyse Alevilikte kadının yazgısını algılayabilmek için canın-insanın, yani erkeğin ötesine taşınmak durumundayız. Taşındığımızda, canın-insanın ötesinde karşılaşacağımız ilk mağdur kimliğin kadın olduğunu göreceğiz. Kadının da ötesine taşındığımızda ise mağdur hayvanla, dağla-taşla, yani tüm doğayla burun buruna geleceğiz.

Niçin canın-insanın ötesine taşınamıyoruz? dersek, yanıt açıktır: Çünkü biz Alevi hümanizmini insana-cana indirgeyerek algılıyoruz. İnsancılığı, her şey insan içindir-can içindir/ önemli olan insandır-candır özdeyişlerine bağlıyoruz. Bu, önemli olan erkektir/ her şey erkek içindir demenin bir başka yoludur ne yazık ki. Üstelik bu anlayış, tek-tanrıcı dinlerin Tanrı’sına bağlanır: Tanrı demiyor mu? -Ben her şeyi insan için yarattım ve kendimi insan biçiminde var ettim, diye. Anlayalım artık; buradaki insan da erkektir, çünkü tek-tanrıcı dinler, erkek Tanrı’nın erkek dinidir.

Tam da bu nedenle Alevi Hümanizmi (insancılığı) insan ve insan ötesini/ can ve can ötesini kucaklayan, yani tüm doğayı temel alan bir hümanizmdir. Hümanizm kapsamında insan ve insan-sonrasını tartışıp içselleştirmeden, Alevilikte kadın-erkek eşitliği konusunda kendi noksanlığımıza-eksikliğimize atanı koyamayız.